Deprem anında yer altındaki kayaçların fiziksel değişimleri, yer üstünde farklı özelliklerde gözlemlenir ve algılanır. Bunlar arasından kayaçlarda oluşan gerilmelerden meydana gelen elektrostatik alan, Self potansiyel, Manyetik alan değişimi, yer direnci( Rezistivite ) ,yer yamulmaları , yer altı radon ve metan gazı çıkışı,iyonosfer üzerinde meydana gelen değişimler, atmosferik değişimler,kuyulardaki değişimler ve hayvanlardaki davranış değişimleri vs. depremi önceden belirlemede yol gösterici olarak literatürde yer almıştır. Bu tip inceleme ve araştırmalar literatür açısından veri tabanı oluşturmaktadır. Bu çalışma beklenen Marmara depremi öncesinde oluşabilecek anomalileri yakından takip kayıt altına alınmasına olanak verecektir.
 

Depremler genel olarak levhaların sınırlarında meydana gelen değişimlerin sonucu ortaya çıkan enerjidir. Uzun yıllardır bir çok bilim adamı “Deprem önceden tahmin edilebilir mi?” sorusuna cevap aramışlardır. Kimi bilim adamları depremin önceden tahmin edilemeyeceğini savunsalar da deprem öncesinde doğada ve canlılarda meydana gelen olağan dışı değişimler incelenerek olası bir depremin oluş zamanı ve yeri ile ilgili bilgi edinilebileceğine inanmaktayız. Yatsugutage Rasathanesi’nde Y. Kushida ve R. Kushida 1995 yılından beri yer manyetik alanındaki değişimler için iyonosfer tabakasını inceleyerek olası bir depremin tahmini için çalışmalarına devam etmektedirler. Bununla beraber NASA’da bilim adamları konuyla ilgili yer potansiyel alanındaki değişimleri, atmosferik elektrik ölçümleri, litosfer iyonosfer etkileşimlerini incelemektedirler. Nagao ve diğerlerinin (2002) Kobe depremi için deprem ve elektromanyetik alan ilişkisini inceledikleri makalede deprem öncesinde elektromanyetik ölçümlerin deprem öncesi bir anomali verdiği görülmüştür. Türkiye’de de Tübitak MAM Kuzey Anadolu Fay Hattında Marmara Bölgesi’nde Radon gazı ölçüm istasyonları kurarak bölgede deprem oluşumundan önce çıkışının arttığı gözlenen radon gazını izlemektedirler. Bu çalışmada öncelikli olarak 1999 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi elektronik bölümü öğretim görevlilerinden Yrd Doç Dr Berk Üstündağ ın geliştirdiği statik yük ölçüm probu önemli bir görev yapmaktadır. Son yıllardaki teknolojik gelişim sayesinde kayaçlardaki çok küçük değişimleri ölçmek mümkün hale gelmiştir. Bu ölçüme ilave olarak aynı istasyondan 3 bileşen sismik ölçüm, 3 Bileşen manyetik alan ölçümü , 2 bileşen doğal gerilim ölçümü , açık atmosfer basıncı ölçümü, hava nemi ölçümü, toprak nem ölçümü, hava sıcaklığı ölçümü, 2 bileşen yer eğimi ölçümü ve şartlar sağlanırsa kuyu suyu ölçümleri anlık olarak takip edilebilecektir .Projenin en önemli farkı aynı istasyondan birden fazla ölçümün yapılması ve internet üzerinden dünyanın her yerinden anlık olarak izlenebilmesidir.

Anahtar Kelimeler: Çoklu Yöntem Sistemi, Deprem Tahmini, Sakarya Baseni,Dohad,Tiltmetre,Sismometre,Açık

 

Dünyada oluşan büyük depremlerden sonra deprem bölgesinde yapılan araştırmalarda, deprem oluşmadan önce doğada çoğunluğu canlılar oluşturmak üzere pek çok normal dışı olay gözlemlendiği bilinmektedir. Bu gözlemler çeşitli deneylerle araştırılmıştır. Deney sonuçları; bu anomalilere depremden önce değişmeye başlayan ve deprem esnasında maksimum noktaya ulaşan elektromanyetik alan değişiminin neden olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada bu anomalileri gözlemsel anomaliler ve deneysel anomaliler olmak üzere iki bölümde inceledik. Gözlemsel Anomaliler Bu tür anomaliler canlılarda, gök yüzünde, deniz ve yer altı sularında, elektronik cihazlarda gözlenmiştir. Kısaca bahsetmek gerekirse deprem bölgesinde yaşayanlar üzerinde yapılan çalışmalardan; insanlarda; kalp rahatsızlığı,beyinde ve parmaklardan dirseklere doğru akan elektrik akımı hissi, bitkinlik, vb., Köpeklerde; dayanılmaz biçimde uluma, havlayarak sahibini bina dışına çekiştirme, yeri dinleme, vb., gökyüzünde; flüoresan benzeri kırmızı, mavi, yeşil gibi çeşitli renklerde flaş ışımalar, gökyüzünden yeryüzüne yönelmiş bir projektör aydınlatmasına benzer yavaşça hareket eden boru biçimindeki ışımalar, yaklaşık 60 cm çaplı ateş topları, vb., Denizde; tabanda ısınma vb., Yer altı sularında; su seviyesinde mevsim normallerine göre anormal seviye değişimi, suyun sertlik derecesinde değişim, bulanma, vb.,
Elektronik cihazlarda; telsiz telefon ve radyolarda parazitleşme vb., Metan gazı çıkışı; derin su kuyularında metan çıkışı, depremden önce alev topları oluşturacak kadar metan gazı çıkışında artış, vb., gibi anomaliler gözlendiği kaydedilmiştir. Elbette ki bu göstergelere neden olabilecek pek çok parametre olduğundan, tek başlarına bu anomalilere bakarak deprem olacağını iddia edemeyiz fakat geniş alanda kurulmuş olan istasyonların yaptığı ölçümlerde belli korelasyonlar bulunursa yakın dönem tahminleri yapabiliriz.

 

Gözlemsel anomaliler birden fazla olayda gözlemlendiği için bir kısmı için çeşitli deneyler yapılarak bunlara bilimsel açıklamalar yapılmak istenmiştir. Bu deneyler özellikle Japonya’da pek çok depremde görülen, Kuvars masa saatlerinin deprem öncesinde daha hızlı veya ters yönde dönmesi ve esnasında durması olayını, normalde yalnızca akşamları kapanan Küstüm Çiçeğinin deprem olmadan önce gün ortasında kapanması olayını, genellikle yüzeye yakın yüzen ve sakin mizaçlı yılan balıklarının deprem olmadan önce panik halinde kaçışmaları ve çok kısa bir süre önce de ortadan kaybolmaları olayına ve mıknatısta asılı duran metal parçaların depremden hemen önce düşmeleri olayına bilimsel bir açıklama getirebilmek amacıyla yapılmıştır. Osaka Üniversitesinde yapılan bu deneylerde özellikle Van De Graff Elektrik Jeneratörü kullanılmıştır. Bu anomalilerin fay civarında meydana gelen elektrik-elektromanyetik alan değişimlerinin neden olduğu düşüncesiyle yapay bir elektrik alanı oluşturularak anomalilerin oluşup oluşmadığı gözlenmiştir.